- Giriş
Türkiye, 20 yılı aşkın aynı iktidar tecrübesine rağmen teknoloji ve sanayide gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmaya devam ediyor. Örnek olarak küresel düzeyde beşinci nesil mobil iletişim (5G) hızla yayılırken, Türkiye 5G altyapı ihalesini daha yeni yeni düzenledi; ilk 5G sinyalinin 2026’da alınmasını planladığını görebiliriz [1] veya 2024 yılında uzaya gönderdiğimiz ilk insanı konuşabiliriz. Zira bizim geçtiğimiz yıl gönderdiğimiz astronottan 63 yıl önce bunu Sovyetler Birliği Yuri Gagarin’i görevlendirerek yapmıştı zaten. Üzülerek söylüyorum ki bu gecikme, yapay zekâ ve ileri teknoloji uygulamalarında bizi rakiplerimizin gerisine düşürebilir ve hatta düşürmekte. Aynı dönemde Türkiye’de yüksek teknolojili üretim güçlü artış gösterse de [2], ihracatta hâlâ OECD ortalamasının gerisindeyiz; Dünya Bankası hesaplarına göre potansiyel ihracatımız 27 milyar dolar eksik olarak kalmış bir vaziyette. Başka bir açıdan yorumlayacak olursak 23 yıllık iktidar tecrübesine rağmen teknolojiye yeterince yatırım yapılmadığını, yerli üretimin istenilen düzeye ulaşmadığını resmi veriler ve araştırmalar ortaya koyuyor.
2. Genel Durum
2.1 Genç İşsizliği
Türkiye’nin en sancılı sorunlarından biri genç işsizliği. Resmi TÜİK verileri 2024’te 15-34 yaş aralığında işsizlik oranının %12,7 olduğunu, işsiz genç sayısının 1,86 milyon kişiyle rekor düzeyde seyrettiğini gösteriyor. 15-24 yaş grubu özelinde ise işsizlik %16,3’e ulaştı; bu oranda erkekler %13,1 iken kadınlar %22,3 ile çok daha yüksek işsizlik yaşıyor. Eğitim çağını tamamlayıp iş bulamayan, iş deneyimi sağlayamayan binlerce genç “işgücünün dışına” itiliyor. [3][4]
2.2 NEET Olgusu
Bu durum, “ne eğitimde ne işte” (NEET) olarak tanımlanan kitlesel bir olguya dönüşmüş durumda. OECD verilerine göre Türkiye’de genç NEET oranı %31 ile OECD ortalamasının neredeyse iki katına ulaşıyor. TÜİK verileri de 15-24 yaş grubunda %23 civarında NEET olduğunu, 18-29 yaş aralığında ise bu oranın %30’u aştığını gösteriyor. Kız gençlerde bu oran daha da yüksek; örneğin 15-24 yaşta kızlarda %30,1’i eğitim veya istihdam dışında kalmış durumda. Ne yazık ki sosyoekonomik darboğazlar, yetersiz mesleki eğitim ve güvencesiz çalışma koşulları gençleri sistemin dışına itiyor. Ekonomik olarak kırılgan bir yapıya sahip binlerce genç, hem üretim hem de tüketim bandında zincirinden kopmuş durumda. [5][6]
2.3 Ekonomik Sorunlar
Ekonomideki başarısızlıklar sokaktaki herkesin ortak şikayetidir. Ipsos’un 2024 başında yaptığı ankete göre Türkiye halkının %85’i en önemli sorun olarak “ekonomi”yi görüyor. Resmi enflasyonun %35’e dayandığı bir ortamda vatandaşların %65’i enflasyonu “resmî duyurandan daha yüksek” hissediyor. Neredeyse her aile alım gücünün eridiğini, günlük hayatın pahalılaştığını söylüyor. Örneğin 2023’ten 2024’e benzin fiyatı litrede 19,8 TL’den 43,4 TL’ye fırladı, motorin de benzer şekilde iki katına çıktı. Bu artışlar da tabii ki doğal olarak hane bütçesini zorlayabilmekte.
Resmî veriler de ekonominin kan kaybettiğine işaret ediyor: 2025 Haziran itibarıyla tüketici enflasyonu %35.05’e yükselmiş durumda. Döviz kuru da geçmiş yıllardaki ani dalgalanmalardan nasibini almaya devam ediyor. Memnuniyet oranları dip yapmış; katılımcıların %72’si geçen ay yaşam standardının düştüğünü belirtirken, %75’i “Türkiye’nin gidişatından” memnun olmadığını ifade ediyor. İşsizliğin artacağı kaygısı yaygın; 7 kişiden 4’ü yakın dönemde işsizliğin yükseleceğini düşünüyor. Bu tabloya düşen alım gücü ve yükselen yoksulluk eklendiğinde, ekonomik kriz toplumun en kırılgan kesimlerini derin acılara sürüklemiş durumda.[7][8]
3. Kitleleri Uyutma Aracı Olarak Futbol
Türkiye’de toplumsal sorunlar gündeme her geldiğinde futbol her daim ön saflara geliyor. Yani adeta bir “kaşık suda fırtına koparmak” olarak nitelendirilebilecek seçim zaferleri ile çifte şampiyonluklar, kitleleri sokaklara döküp gerçek problemleri gölgede bırakıyor. Bu durumun uzun tarihi vardır. İletişim bilimci İbrahim Hakkı Seydioğulları’na göre [9], futbolun kendisi bir olgu olmaktan çıkıp iktidarlarca “ekonomik ve ideolojik rant” sağlamak üzere popülerleştirilmiştir. Toplumun tepkisini siyaset yerine futbol başarısına kanalize ederek siyasi sorumluluktan kaçma kolaycılığı tercih ediliyor. İktidar yetkilileri de sık sık popüler futbol maçlarını mitinge dönüştürerek kamuoyunu kutlama/mutsuzluklar üzerinden kamplaştırıyor. Oysa ki sahadaki gol sevincinden ziyade, gençlerin işsizliği veya rantsal yolsuzluklar gibi birçok gerçek gündem çözüm beklemekte.
- 4. Sonuç
Her yanı cennet olan güzel ülkemiz ne yazık ki teknolojik anlamda geri kalmanın yanı sıra kendi içinde adeta bir sosyal çürüme geçirme eğilimindedir. Bu eğilimin temel kaynakları; işsizlik, ekonomik sorunlar, toksik siyasi ve toplumsal gündem, bilinçsizlik, eğitimsizliktir. Ancak gerçek gündeme zaman ayıramadan sportif takımların gerek yöneticileri gerek oyuncularının yapmış olduğu sert açıklamalar veya şaibeli hakem kararları gibi konular ile yakından ilgilenen halkımız, bu sorunları göz ardı edebilmekte. Bu sorunun çözümü medyanın bize sunmakta olduğu haberlerin içeriklerinin gerçek gündemi içermekte olup olmadığının basın özgürlüğünün kısıtlanmaması kaidesiyle kontrol altında tutulmasıdır.
- Kaynakça
[1] Ardıyok, Ş., & Köksal, E. (2025, Ocak 30). 5G’de son vagon: Yapay zeka çağında Türkiye’nin dijital dönüşüm sınavı. Rekabet ve Regülasyon.
[2] İnce, G. N. (2025, Eylül 18). 10 yılda yüksek teknoloji üretimi yüzde 245 arttı: Türkiye, Avrupa’da 2. sıraya yükseldi. CNBCE.
[3] ANKA Haber Ajansı. (2025, Temmuz 18). TÜİK verileri: 2024’te genç işsiz sayısı 1,9 milyon oldu. T24.
[4] Ömür Uylaş, H., & Böcüoğlu Bodur, A. (2025, Mart 20). Türkiye’de işsizlik oranı yüzde 8,7 ile son 12 yılın en düşük seviyesine indi. Anadolu Ajansı (AA).
[5] İndigo Dergisi. (2025, Haziran 20). Türkiye NEET oranında OECD birincisi: Gençler neden sistem dışına itiliyor? İndigo Dergisi.
[6] Çelik, K. (Haz.). (2025, Mart). Türkiye’de Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan (NEET) Genç Kadınlar İçin Politika Önerileri [Beyaz Kitap]. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP).
[7] Euronews. (2024, Mart 24). Türkiye’de halkın yüzde 85’ine göre en büyük sorun ekonomi. Euronews Türkçe.
[8] T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2025, Temmuz 4). 2025 yılı Haziran ayı Tüketici ve Üretici Fiyat Gelişmeleri açıklandı.
[9] Seydioğulları, İ. H. (2021). Popüler kültür bağlamında futbol ve siyaset ilişkisi. İletişim Çalışmaları Dergisi, (20), 213–240.
